Urojenia depresyjne

Urojenia rozumiane jako zaburzenia treści myślenia najczęściej kojarzone są z chorobami, w których dominuje rys psychotyczny. Odwołując się do tego czym urojenia są warto pamiętać o kilku cechach charakterystycznych, które ich dotyczą. Przede wszystkim jest to silne poczucie prawdziwości wspomnianych treści myślenia oraz brak podatności na przytaczane dowody ich zafałszowania płynące od osób najbliższych lub ze środowiska. Ważne są także okoliczności urojeń powodujące wyobcowanie i coraz większą izolację. Z uwagi na charakter doświadczeń brany jest pod uwagę także kontekst chorobowy i fałszywość urojeń (ta ostatnia według nowszych doniesień nie jest wymagana).
Skąd się biorą urojenia w depresji?

Depresja jak każda choroba o podłożu psychicznym i psychologicznym cechuje się określonymi zniekształceniami dotyczącymi zarówno własnej osoby jak i jej otoczenia przez co może wywoływać zaburzenia treści myślenia na ten temat.
Najczęściej występujące postaci urojeń depresji dotyczą subiektywnego poczucia niższości, winy, grzeszności, bycia kimś gorszym lub „nikim istotnym”.

Podział urojeń depresyjnych:
1. Urojenia winy i grzeszności. Charakteryzują się silnym przekonaniem o odpowiedzialności za „jakieś straszne wydarzenie”, które podlega karze i wiecznemu potępieniu. Pojawia się skłonność do nazbyt radykalnych ocen swoich czynów i występowanie winy, której „nie da się odkupić”.
2. Urojenia niższości. Cechuje je przekonanie o byciu kimś gorszym, kto nie zasługuje na uwagę i szacunek. Występuje skłonność do samoponiżania się, dewaluacji, czasem nawet dehumanizacji własnej osoby.
3. Urojenia zubożenia. Charakterystyczny jest tu wątek poczucia katastrofy finansowej, która trwa lub może wystąpić w niedalekiej przyszłości, mimo zapewnień osób z najbliższego otoczenia o stabilnej lub nawet bardzo korzystnej sytuacji materialnej.
4. Urojenia nihilistyczne. Specyfiką tego rodzaju urojeń jest poczucie, że narządy wewnętrzne lub całe ciało osoby znika, ulega zniekształceniu. W skrajnych przypadkach może pojawiać się poczucie zniknięcia człowieka jako osoby. Często współwystępują one z urojeniami hipochondrycznymi.

Ta krótka charakterystyka pozwala w przystępny sposób poznać i zrozumieć istotę występowania urojeń charakterystycznych dla zaburzeń depresyjnych. Oczywiście w przebiegu epizodu depresyjnego spotkamy szereg innych, bardziej charakterystycznych objawów. Obok wyżej opisanych mogą też pojawić się urojenia o nieco innej specyfice.
Treści mogące wskazywać na występowanie urojeń są zazwyczaj wypowiadane bardzo spontanicznie, często w zupełnie przypadkowych sytuacjach społecznych. Osoba przeżywająca epizod depresji i doświadczające urojeń charakterystycznych dla jej przebiegu nie powie nam: „Mam urojenia nihilistyczne, wydaje mi się, że moje ciało rozpada się na kawałki w wyniku jakiejś niewyjaśnionej choroby”. Natomiast często mogą pojawiać się komunikaty takie jak: „Jestem nikim, nikt po mnie nie będzie płakał”, „Jestem gorszy od innych, nie potrafię tego zrobić”, „Mam wrażenie, że coś się ze mną dzieje, nie potrafię powiedzieć co, jakby to było nie moje ciało”, „To ja jestem winny, że moja sytuacja jest taka jaka jest, zasługuję na wieczne potępienie”.
Warto być szczególnie uważnym na te i podobne komunikaty wypowiadane przez nastolatków, a czasem i młodsze dzieci. W połączeniu z niespecyficznymi cechami charakterystycznymi dla depresji dzieci i młodzieży mogą stanowić podstawę do poszukania specjalistycznej pomocy.

Bibliografia:
1. B. Grabski, „Podstawy badania psychiatrycznego..”, Kraków 2015.
2. A. E. Kazdin, J. R. Weisz „Psychoterapia dzieci i młodzieży”, Kraków 2006
3. J.N. Butcher, J.M. Hooley, S. Mineka „Psychologia zaburzeń” DSM-V, Sopot 2017