Samotność dziecka

„Mieć bliskich i czuć się samotnym to najgorszy rodzaj samotności, ponieważ zabija w człowieku nadzieję, osłabia motywację, deformuje psychicznie”.

H. Izdebska

Samotność jest stanem wynikającym z własnego wyboru – człowiek samotny to człowiek nie mający kontaktu z ludźmi, ale mający kontakt z sobą samym, ze swym światem wewnętrznym. Natomiast osamotnienie to stan, w którym występuje brak kontaktu z innymi ludźmi oraz z sobą samym. Osamotnienie jest to sytuacja, w której człowiek nie znajduje oparcia w innych, ani też w swoim świecie wewnętrznym. Samotność może być stanem pozytywnym, jeżeli jest wybrana, pożądana lub krótkotrwała jeżeli jednak trwa zbyt długo – zazwyczaj prowadzi do osamotnienie. Samotność jest dla dziecka zawsze osamotnieniem. Taki stan nigdy nie jest wyborem, gdyż jest to sprzeczne z naturą dziecięcego okresu rozwoju.

Przyczyny samotności dziecka:

• Rozwojowe (wynikające z wieku)
• Psychologiczne (wynikające z potrzeb)
• Sytuacyjne (pobyt w szpitalu, domu dziecka)
• Społeczne (odrzucenie dziecka w klasie)

Typy samotności:

• Samotność emocjonalna (odczuwanie braku uczuć w rodzinie)
• Samotność społeczna (samotność wśród ludzi)
• Samotność egzystencjalna (życie bez celu w izolacji)
• Fizyczna (z wyboru)
• Psychiczna (to inaczej osamotnienie)
• Moralna (kiedy przeżywamy kryzys wartości)

Psychologiczne przyczyny osamotnienia dzieci i młodzieży:

• Niskie poczucie godności własnej (przeżywane wtedy, kiedy dziecko ma o sobie niskie mniemanie, zamyka się w sobie, odwraca od innych dzieci. Wiąże się ono też z mała dozą zaufania do samego siebie co utrudnia budowanie poprawnych relacji, przyjaźni.)
• Niezdolność porozumiewania się (pojawia się wtedy, kiedy ludzie z jakiś przyczyn nie chcą bądź nie potrafią dojść do porozumienia, wtedy pojawia się uporczywe wrażenie samotności i izolacji)
• Nastawienie samoobronne (wiąże się z osamotnieniem wynikającym z uczenia się niewłaściwych postaw już od najmłodszych lat . W związku z tym wyodrębniła się postawa rywalizacji, niezależności, zaborczości i roszczeniowa.)
• Osamotnienie (jest odczuwalnym skutkiem samotności psychologicznej)
• Wrogość (wiąże się z góry nastawioną postawą wrogości wobec zarówno innych ludzi, jak i całego otoczenia)
• Strach (samotność jest wynikiem lęku przed bliskim kontaktem z innymi. Ludzie zamiast budować mosty budują mury, bojąc się odrzucenia sami z góry odrzucają innych)
• Przyczyny sytuacyjne (tłumaczą samotność ludzi jako przyczynę wystąpienia szczególnych czynników sytuacyjnych np. choroba).

Sposoby walki z samotnością:

• Dostrzeżenie problemu
• Poznanie przyczyn
• Zaakceptowanie tego, czego nie można zmienić
• Zmiana tego, co może być zmienione
• Rozwijanie poczucia godności własnej
• Nabywanie umiejętności

Wyniki badań:

Wyniki badań H.Cudaka (1999) wskazują na zdecydowanie lepszą znajomość przez rodziców potrzeb biologicznych swoich dzieci niż ich potrzeb psychicznych. 52,6% rodziców uważa, że dobrze zna potrzeby biologiczne swoich dzieci, zaś tylko 28% uznało konieczność dobrej znajomości ich potrzeb psychicznych. Dane uzyskane za pomocą kwestionariusza CBI Schaefera i Aaronson dowodzą, że 38,8% dorastających dzieci jest źle przystosowanych na poziomie zaburzeń podklinicznych, a 22,4% na poziomie zaburzeń klinicznych. Ponadto, ponad 65% badanych uczniów przejawiało niską aktywność społeczną na terenie klasy i szkoły. Badani dość często narażeni byli na obojętność ze strony kolegów (20,9% badanych) i na antypatię (19,4%). Często też zajmowali niekorzystne pozycje społeczne w nieformalnej strukturze swoich klas szkolnych (43,2% uczniów pozycję izolacji; 35,8% pozycję odrzucenia).